Cổng vào làng cổ Đường Lâm ở thị xã Sơn Tây

Cổng làng có mặt là đề tài trong một số thi ca Việt Nam. Thi sĩ Bàng Bá Lân có bài "Cổng làng" như sau:

Chiều hôm đón mát cổng làng,Gió hiu hiu đẩy mây vàng êm trôi.Đồng quê vờn lượn chân trời,Đường quê quanh quất bao người về thôn.Sáng hồng lơ lửng mây son,Mặt trời thức giấc, véo von chim chào.Cổng làng rộng mở ồn ào,Nông phu lững thững đi vào nắng mai.Trưa hè bóng lặng nắng oi,Mái gà cục cục tìm mồi dắt con.Cổng làng vài chị gái nonDừng chân uể oải chờ cơn gió nồm.Những khi gió lạnh mưa buồn,Cổng làng im ỉm bên đường lội trơn.Nhưng khi trăng sáng chập chờn,Kìa bao nhiêu bóng trên đường thướt tha.Ngày xuân lúa chín thơm đưa...Rồi Đông gầy chết, Xuân chưa vội vàng.Mừng xuân ngày hội cổng làngLà nơi chen chúc bao nàng ngây thơ.Ngày nay dù ở nơi xa,Nhưng khi về đến cây đa đầu làng,Thì bao nhiêu cảnh mơ màngHiện ra khi thoáng cổng làng trong tre.

Nhạc sĩ Văn Phụng trong bài "Trăng sáng vườn chè" thì nhắc tới cái cổng làng là nơi người vợ ra đón chồng buổi vinh quy sau khi đậu tiến sĩ trở về. Bài hát cũng nhắc lại tục lệ dù là địa vị cao cả như quan nghè khi đến cổng làng cũng phải xuống ngựa:

Một quan là sáu trăm đồngChắt chiu tháng tháng cho chồng đi thiChồng tôi cưỡi ngựa vinh quyHai bên có lính hầu đi dẹp đườngTôi ra đón tận cổng làng,Chồng tôi xuống ngựa cả làng ra xem...